Inner Monsters Glass Edition (2019)

Titan soyundan gelen ve kehanetleri ile ünlü Prometheus bir gün Zeus’un tahtından düşeceğini hisseder. İsmi de “önceden bilen” anlamına sahip Prometheus, Zeus’un tepkisinden korkarak bunu kimseye söylemez. Bu sırada da onun insanların üzerinde kurduğu tahakkümden rahatsızlık duymaya başlar ve insanlara eşitlik, adalet ve özgürlük sağlamak ister. Zeus’un tahtının tehlikede olduğunu duyumsamasından da güç alarak Zeus’a başkaldırır. Zeus bu duruma çok sinirlenir ve hem Prometheus’u hem de insanları cezalandırır. Prometheus’un elinden özgürlüğünü, insanların elinden de ‘ateş’i alır. Ateşi kaybeden insan hayatını da kaybetmek üzeredir. Prometheus, kısa süre içinde Zeus’u kandırmayı başarır ve Tanrılara gelecekten haber vermek bahanesi ile Zeus’tan Olympos Dağı’na çıkmak için izin alır. Dağa çıkan Prometheus, güneşin alevinden bir kıvılcım çalarak onu insanlara getirir ve Zeus’u bir kez daha yenik düşürür. İnsanlar yeniden ateşe; hayata, yaratıcılığa, bilime ve uygarlığa kavuşmuştur. Prometheus bunun bedelini bir kayaya zincirlenerek ödeyecektir. Kayada zincirli olduğu süre boyunca bir kartal her gün gelerek Prometheus’un ciğerini yer, yenilenen ciğer, ertesi gün yine kartal tarafından yenilir. Böylelikle Prometheus ateşi çalmanın cezasını çeker. İnsanlar da ateşi Zeus’tan habersiz almanın bedelini ödeyecektir. Bunun üzerine Zeus insanlıktan intikamını yine ateşle yaratacağı bir varlıkla almayı planlar. Çalınan ateşin bedeli, ateşle yaratılan bir bela ile uğraşmak zorunda kalınarak ödenecektir. Zeus’un emriyle toprakla su karıştırılır ve ateşte pişirilerek güzelliği büyüleyici bir kadın yaratılır. Tüm Tanrıların ve Tanrıçaların kendilerinden bir şeyler eklediği bu kadına tüm tanrıların hediyesi anlamına gelen Pandora ismi verilir. Bedeni muhteşem, içi korkunç yaratılan Pandora, insanlığa gönderilir. Fakat Pandora’nın insanlığa vereceği zarar kendisi ile sınırlı değildir. Yanında Zeus’un ona verdiği bir de kutu vardır. Yeryüzüne indikten sonra, merakına yenik düşen Pandora, Zeus’un uyarılarına kulak vermeyerek kutuyu açar ve tüm kötülüklerin dünyaya yayılmasına sebep olur. İnsanlık, ateşe sahip olmanın bedelini, kötülüklerle dolu bir dünyada yaşayarak ödeyecektir. İnsanın, varoluşu kadar eski olan ve hayatını borçlu olduğu ateşin değeri o kadar büyüktür ki, onu elde etmenin bedeli de o kadar ağır olmuştur. Sadece Yunan mitolojisinde değil, diğer mitolojilerde de ateş kutsallıkla özdeşleştirilir. Vesta tapınağında yanan ateşin sönmesi Roma’ya uğursuzluk getirir. Olimpos’ta yanan ateş de Hestia tarafından korunur. Bir kum tanesini cama dönüştürebilen güç bu kutsal ateştir işte. Kutsallığı şimdi de A. Ceren Asmaz’ın sergisinde yer alan eserlerde, yapıldıkları malzemelerde gizli. Kutsal ateş, burada yeni anlamlar yaratıyor. Olması gereken, ideal olarak ateşle yeniden üretilmiyor. Başka bir deyişle Pandora gibi “mükemmel” olmayan üretiliyor. Üretime böyle bir süreçte dahil olmak, dünyayı daha iyi görmek, dünyaya katlanabilmek, gerçekliğin en mükemmel haline dokunmak ya da onu hissetmek için gerçekleşmiyor. Var olan realite, daha güzel bir forma bürünmüyor; ışık, oran, uyum arka planda kalıyor. Amaç gerçekliği idealize etmek değil, aksine hayatı olduğu gibi anlamaktır. Hayatı olması istenen bir hayal olarak görmek yerine, ona gerektiğinde deforme olmuş, kötü, yalnız ve vahşi tarafından bakabilmek, bakarken de orada saklı olan yeni’yi keşfederek daha başka anlamlar bulabilmektir. Asmaz’ın eserlerinde sembollerin içinde kaybolmak ya da onlardan anlamlar çıkarmak artık izleyicinin bir görevi olarak karşımıza çıkıyor. Sanatçı izleyenler üzerinde hakimiyet kurmaya çalışmadan, yapıtı bağımsızlaştırarak, bu rolü izleyiciye devrediyor. Karşımızda yine bir mitoloji ve onun mistik hikayeleri duruyor gibidir adeta. Belki bu kez ateş Prometheus tarafından çalınmıyor, Hestia’nın elinde korunmuyor fakat Asmaz tarafından alınıp cama hapsediliyor. Bizlere de sırça hikayeleri tamamlamak kalıyor. Pervin YİĞİT, 2019